Avrupa Yeşil Mutabakatı (European Green Deal) ve Düşük Karbon Ekonomisi

Avrupa Birliği (AB) 11 Aralık 2019 tarihinde iklim değişikliği yükümlülüğü açısından önemli ve radikal bir adım daha attı. İklim değişikliği konusunda küresel anlamda her zaman liderliğini gösteren Avrupa Birliği “Avrupa Yeşil Mutabakatı” (European Green Deal-AYM) planı ile üye ülkeler coğrafyasında 2050 yılına kadar “karbon nötr” (sıfır emisyon) hedefi için oluşturduğu yol haritasını kamuoyu ile paylaştı. https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en

https://audiovisual.ec.europa.eu/en/video/I-181464?&lg=OR

Avrupa Birliğinin bu mutabakatla ortaya koyduğu hedeflere sadece kendi çabalarıyla ulaşamayacağı farkındalığıyla iklim değişikliğine sınırlar ötesi ‘küresel bir problem’ olarak yaklaştığı anlaşılıyor. Oluşturulan bu yeni düzenin, ticari ilişkilerin bulunduğu ülkelere yaygınlaştırılmasıyla, günümüzün fosil yakıt temelli ekonomik modelinin küresel çapta dönüştürülmesi amaçlanıyor. Konuyla ilgili olarak, mutabakatta gerekli tedbirleri almak ve hedefe ulaşmak için ticaret ortaklarının ve komşularının nüfuzuna, uzmanlığına, finansal kaynaklarına başvurulabileceği açıkça vurgulanıyor.

Avrupa Birliği’ne ithal edilen karbon yoğun ürünlerin maliyetini artıracak bir sınır karbon düzenlemesinin yapılması planlanıyor. Sınırda karbon düzenlemesi, AB sınırları içerisinde faaliyet gösteren sanayi sektörlerini korumak ve adil bir rekabet ortamı sağlamaya yönelik olarak oluşturulan ve vergi düzenlemelerini ve ihracat kurallarını belirleyen bir piyasa ve politika aracı olarak görülmektedir.

AB, uluslararası pazarda belirli sektörler için karbon sınırları oluşturarak, kendisi ile aynı iklim hedeflerini paylaşmayan ülkelerin rekabet avantajı sağlamasını engelleyecek bir mekanizmanın kurulmasını öngörmektedir. Böylece düşük karbon salımıyla üretilen Avrupa menşeili ürünler yerine yoğun karbon salımıyla ve muhtemelen daha ucuza üretilen ürünler arasında bir rekabet dengesine ulaşılması hedeflenmektedir.

Enerji ihtiyacını fosil yakıtlardan sağlayan, enerji ve emisyon yoğun ürünlerin uygulamadan çok daha fazla etkilenmesi beklenmektedir. Düzenlemenin öncelikle çelik, çimento gibi belirli sektörlerde test edilmesi ve daha sonra zamanla diğer sektörlere genişletilmesi muhtemeldir.  2020 yılının üçüncü çeyreğinde daha ayrıntılı bir istişareye tabi tutulacak olan düzenlemeye ilişkin 2021’in ortalarında taslak bir Direktif yayınlanması beklenmektedir. 

Yeşil İklim Mutabakatı kapsamında belirlenen yasal çerçeve ve eylem planları, üretimde sürdürülebilir ürün anlayışını merkezine alarak geri dönüştürülebilirlik prensibini öne çıkarmaktadır. Tüm ürünlerin yeniden değerlendirilerek ekonomik dolaşıma dahil edilmesi döngüsel ekonomi anlayışının temel çerçevesini oluşturmaktadır. Üreticiye olduğu kadar tüketiciye de sorumluluklar yükleyen politikalar, yeni iş modeline geçişte tüketicinin de aktif rol almasını sağlamaktadır.

Bu yeni ekonomi yaklaşımının itici gücünün ise enerji kullanım tercihlerinde yaşanacak değişim olacağı dile getirilmektedir. Yapılan araştırmalar fosil yakıtların çevreye olan maliyetini de göz önüne aldığında, yenilenebilir enerjinin gelecekte sıfır marjinal maliyete yaklaşarak petrol ve kömürün yerine geçeceğini savunmaktadır.

Türkiye açısından değerlendirme yapılacak olursa, imalat sanayi Türkiye ekonomisinin en önemli parçası olarak görülmektedir. Ülkemizde imalat sanayi, katma değeri yüksek ürünlerden çelik ve plastik gibi dökme malzemelere kadar çeşitli ürünler üretmekte, demir-çelik ve çimento üretiminde dünya sıralamasında ilk on ülke arasında yer almaktadır. Bahse konu düzenlemenin, bu başarılı konumların korunmasının ve Türkiye’nin rekabet edebilirliğinin önünde potansiyel bir yük oluşturacağı öngörülmektedir. Diğer taraftan döngüsel ekonomi uygulamaları ve üretim stratejileri ile bu riskleri fırsata çevirmek de mümkündür.

Türkçe bilgi için: https://www.ab.gov.tr/52067.html

1 Aralık 2020