Yangın söndürmede ABD Örneği

Yaklaşık 300 milyon hektar ormanı ile ABD dünya genelinde en çok ormana sahip ülkelerdendir.   Bu ormanların büyük bir bölümü yangına birinci derece hassas bölgelerde olup, 2020 yılında 4,17 milyon hektar orman yanmıştır[1].

Bu risk ve tehdit “ABD Orman Servisini-USDA Forest Service[2]” orman yangınlarına karşı son derece hassas durumu getirmiştir.

Geleneksel metotların yanında ABD Orman Servisi tarafından geliştirilen “Ulusal Kaza Yönetim Sistemi- National Incident Management Organization (NIMO[3])” ve bu kapsamdaki diğer faaliyetler gerek ABD içinde, gerekse uluslararası arenada son derece bilinen ve saygın bir organizasyondur.

11 Eylül 2001 tarihinde gerçekleşen “İkiz Kule” saldırılarından sonra en hızlı müdahale orman teşkilatından gelmiş, ülkenin diğer kurumlarına örnek olmuştur.

ABD Orman Servisinin  “acil durumlara” müdahale etme konusunda uzun bir geçmişi vardır. 1970 yılında, güney Kaliforniya’da o zamana kadar görülen en büyük yangınlar ortaya çıkmış, 700 ev yanmış ve on altı kişi hayatını kaybetmiştir.

Bu yangın esnasında ulusal, eyalet, ilçe ve yerel müdahale kuruluşları ellerinden gelenin en iyisini yapsalar da, iletişim ve koordinasyonla ilgili sorunlar nedeniyle büyük problemler yaşanmıştır.

Bu olaydan sonra Kongre, Orman Servisini  “kurumlar arası eylemleri etkin bir şekilde koordine edecek bir sistem” tasarlamakla görevlendirmiştir. Bu çerçevede diğer acil müdahale kurumlarıyla ortaklaşa olarak, “Olay/Kaza Komuta Sistemi- the Incident Command System-ICS”  geliştirilmiş ve sahada uygulanmaya başlamıştır.

1980’li yıllara gelindiğinde, ICS sayısız orman yangınına başarılı bir şekilde müdahale etmiş, aynı zamanda sel, tehlikeli madde kazaları, depremler ve uçak kazalarında kamu güvenliği müdahale ekiplerine yardımcı olabilecek bir sistem olarak kabul edilmiştir.

1982’de, ICS, destekleyici standartlar ve niteliklerle birlikte “Ulusal Kurumlar Arası Olay Yönetim Sistemine- National Interagency Incident Management System- NIIMS[4]” e katılmıştır.

11 Eylül terör saldırılarından sonra, Başkanlık talimatı ile bütün afetlerin koordineli şekilde yönetileceği “Ulusal Olay Yönetim Sistemi[5]– National Incident Management System-NIMS” kurulmuştur.

Günümüzde NIMS “Amerika Federal Acil Durum Yönetim Kurumu- Federal Emergency Management Agency-FEMA[6]” tarafından koordine edilmektedir. 

Bugün NIMS kullanımı federal acil durum kurumları için zorunludur. NIMS, standartlaştırılmış bir çerçeve sağlayarak federal, eyalet, kabile ve yerel yönetimlerin olayların etkilerine hazırlanmak, azaltmak, önlemek, müdahale etmek ve bunlardan kurtulmak için birlikte çalışmasına olanak tanır.

Ancak başta ABD Orman Teşkilatı olmak üzere, diğer ortaklarla işbirliği halinde, her kurum kendi faaliyetini kendisi yürütmektedir.

NIMS’in tamamlayıcı unsurlarından birisi olarak, orman yangınları konusunda “Ulusal Orman Yangını Koordinasyon Grubu[7]– National Wildfire Coordinating Group” bulunmaktadır.  Bu grupta (Ülkemiz terminolojisi ile komisyonda) orman, milli parklar, itfaiye, emniyet, meteoroloji, stk lar, üniversiteler  gibi çok farklı kurumlardan temsilciler[8] yer almaktadır.

ABD Orman Servisince geliştirilen ICS günümüzde 20’den fazla ülke tarafından kullanılmaya[9] başlanmıştır. Ülkemizin yakın işbirliği içinde olduğu Fransa orman teşkilatı[10] (Office Nationale des  Forets-ONF) 2021 yılı Temmuz ayında ABD ile görüşmeler yapmaya başlamıştır.

OGM’ nin  hem Fransız orman teşkilatı[11] ile, hem US Forest Service[12] ile işbirliği bulunmaktadır.

US Forest Service başta yangınlar olmak üzere farklı konulardaki tecrübelerini dünya ile paylaşmakta, bu kapsamda uluslararası ziyaretler/eğitimler/seminerler düzenlemektedir.

Bu çerçevede, İsmail Belen  2014 yılında düzenlenen “Uluslararası Afet Yönetimi Semineri[13]– The International Seminar on Disaster Management” ne katılmıştır. Yaklaşık 20 günlük bu seminerde önce Washington’da genel müdürlük seviyesinde yürütülen faaliyetler incelenmiş, ardından California’da devam etmekte olan bir yangına katılım sağlanmıştır. US Forest Service online olarak hala uygulamalarını paylaşmaya devam etmektedir. https://ics-fsinternationalprograms.talentlms.com/catalog/info/id:162

Yangın esnasında en dikkat çekici husus; iş yeri güvenliği tedbirlerine uyum, bütün kurumlarla tam koordinasyon, çalışanların ve kamuoyunun teknik elemanlarca her aşamada net şekilde bilgilendirilmesi olmuştur.

Günümüzde ABD’de hem Tarım Bakanlığına bağlı US Forest Service, hem de “İçişleri Bakanlığına/ US Department of the Interior” bağlı (Türkiye’deki İçişleri Bakanlığı gibi değil) “Office of Wildland Fire” orman yangınları konusunda görev yapmaktadır.

2021 itibariyle US Forest Service bünyesinde 14 500, İçişleri Bakanlığında ise 5 000 civarında “doğal alan yangını itfaiyecisi” bulunmaktadır.

---

[1] https://www.facebook.com/ismail.belen2/posts/3463138427123777

[2] https://www.fs.usda.gov/

[3] https://www.fs.usda.gov/nimo

[4] https://www.nwcg.gov/term/glossary/national-interagency-incident-management-system-niims

[5] https://www.fema.gov/emergency-managers/nims

[6] https://www.fema.gov/

[7] https://www.nwcg.gov/

[8] https://www.nwcg.gov/executive-board

[9] https://www.usda.gov/media/blog/2017/09/11/how-forest-service-helped-shape-our-nations-disaster-preparedness-framework

[10] https://www.onf.fr/

[11] https://web.ogm.gov.tr/lang/en/SitePages/OGM/OGMHaberler.aspx?l=8bd53a43-52b2-41db-80d0-43b896d99784&i=214

[12] https://www.ogm.gov.tr/tr/haberler/abd-ile-ormancilik-alaninda-iyi-niyet-beyani-imzalandi

[13] http://dmseminar.internationalprograms.us/?password-protected=login&redirect_to=http%3A%2F%2Fdmseminar.internationalprograms.us%2Fprework%2F