7 Milyon Kişi-19 Milyar Ekonomik Büyüklük- 16 Milyar Dolar İhracat Hedefi

Ormanlar ve Ekonomik-Sosyal Hayat

Ormanlar ekonomik olarak ne ifade ediyor? Sadece tomruk mu üretiyoruz! Tomruk az bir şey mi?

Odun-Kereste-Tomruk: Dünya genelinde, 2050 yılına kadar odun ihtiyacının mevcut duruma göre üç kat artacağı ve yıllık 10 milyar metreküp oduna ihtiyaç duyulacağı hesaplanmaktadır. Şu anda Ülkemizde ortalama 20 milyon metreküp üretim yapılmaktadır. Bu miktar 2023 yılına kadar 35 milyon metreküpe çıkarılmalıdır.

Karasal biyolojik çeşitliliğin %80’i ormanlardadır. Ormanları korumadan biyolojik çeşitliliği korumak mümkün değildir. Türkiye ormanlarının önemli bir kısmı; Milli Park, Muhafaza Ormanı vb. isimler altında korunan alanlar statüsüne alınmıştır. Ekosistem hizmetlerinin ücretlendirilmesi, av-yaban hayatı, rekreasyon, sağlık vb. faktörler değerlendirilmeli ve arttırılmalıdır.

Karbon Depolanması: Küresel olarak bakıldığında dünyadaki ormanlar 861 milyar ton karbonu tutmaktadır. Bu miktar tüm dünyada fosil yakıtlardan kaynaklanan karbon emisyonunun 27 katıdır. Odun ürünleri her sene 189 milyon ton karbonu depolar.  21,7 milyon hektar ormanı Devlet adına koruyan Orman Genel Müdürlüğü; “karbon hakkı-karbon vergisi” üzerinde çalışmalı ve yeni gelir kaynakları elde etmelidir.

Su Depolanması ve Temizlenmesi: Dünya genelinde tatlı suların %75’ i ormanlık su havzalarından elde edilmektedir. Ormanlık havzalar suyun temizlenmesini hızlandırmakta ve maliyetini büyük oranlarda düşürmektedir.  Türkiye’de ormanların bir kısmı “su toplama havzaları-su üretimi ormanları” gayesi ile işletilmekte ve korumaya alınmaktadır. Ülkemizdeki şişelenmiş içme suyunun kaynağı ormanlardır. 8.543 adet içme suyu izni verilmiştir.

Ormanlar; “koruyucu hekimliğin” önemli bir unsurudur. Mesire yerleri, kent ormanları, rekreasyon alanları, dağ sporları vb aktiviteler ” toplum sağlığı için fevkalade önemlidir.

Dünyada ilaç sektörünün temelini tropikal ormanlardan elde edilen ürünler oluşturmaktadır. Net olarak raporlanmasa da aynı durum Türkiye için de geçerlidir.

Dünya nüfusunun beşte biri (1, 6 milyar)  ormanlardan doğrudan etkilenmektedir. Ülkemizde 20 bin civarındaki  orman içi ve orman kenarı köyde 7 milyon civarında insan yaşamakta, nüfusumuzun yaklaşık onda biri orman içi ve kenarı köylerde ikamet etmektedir. Bu insanlarımızın önemli bir kısmı ormancılıkla ilgili işlerde çalışmakta, küçük ve orta ölçekli müteahhitlik hizmetlerini yürütmektedirler.

Ormanlar enerji kaynağıdır.  Orman içi ve kenarı köylerin-kasabaların temel ısınma ve pişirme aracı odundur. Bu haliyle ormanlar “enerji sektörünün” en önemli girdisini sağlamaktadır. Odun yerine tamamen kömür veya elektrik kullanıldığının varsayılması durumunda gerçek daha iyi anlaşılacaktır. Son zamanlarda geliştirilen teknolojilerle özellikle Kuzey Avrupa, Amerika, Japonya gibi odundan elektrik üretimi yaygınlaşmış olup bunun ülkemize de gelmesi beklenmektedir. 2030 yılında Avrupa ormanlarından elde edilen odun hammaddesinin %60’ ının elektrik üretiminde kullanılacağı öngörülmektedir.

Ormanlar kırsal kalkınmanın ve sermayenin tabana yayılmasının en önemli unsurlarındandır. Büyük oranda ormanlardan elde edilen odunu işlemek üzere kurulmuş bulunan yaklaşık 10 bin  hızar-şerit atölyesi vardır. Ormanları sürdürülebilir şekilde yönetmeden, orman ürün ve hizmetlerini artırmadan “kırsal kalınmayı” sağlamak mümkün değildir. Orman ürün ve hizmetleri aynı zamanda büyük bir istihdam aracıdır.

İmalat Sanayinin Dörtte Biri: Özel sektör tarafından bakıldığında; orman ve ağaç sektörünün çok önemli bir yer tuttuğu görülmektedir. Türkiye genel imalat sanayinin işyeri sayısı bazında %25’lik kısmını orman ağaç sektörü kuruluşları oluşturmaktadır. Bunların % 95’i küçük ölçekli işletme yapısında olup, bunlar ülkenin her yöresinde yer almaktadır[1]. Ayrıca dünya çapında firmalar da bulunmaktadır. TOBB’ a göre orman ve ağaç sektörü  19 milyar TL ekonomik büyüklüğe ve 300 binin üzerinde istihdam kapasitesine ulaşmıştır.

Dış Ticaretin Temel Taşlarından Birisi: Türkiye’nin en önemli dış ticaret kalemlerinden birini oluşturmaktadır. 2012 yılı itibari ile 4,3 milyar Dolarlık ihracat yapılmıştır. 2023 yılı ihracat hedefi 16 milyar dolardır. Ancak günümüzde ihracattan daha fazla ithalat yapılmaktadır. Ülkemizin ihraç kalemleri içinde son derece önemli bir yere sahip olan mobilya sektörünün temel girdisi ormanlardan elde edilmektedir. Kâğıt hamuru, ahşap palet, pelet ve diğer ürünler de ormanlardan elde edilmektedir. Mevcut ormanlar uygun şekilde işletilemediği için kâğıt hamuru tamamen, tomruk ve lif yonga ürünü ihtiyaçları ise büyük bir oranda ithalat yoluyla temin edilmekte, bu ise enerjiden sonraki en büyük ithalat kalemini oluşturmaktadır. Hattı zatında son zamanlarda yoğun şekilde tartışılmakta olan “Yeşil Ekonomi” nin en temel unsuru orman ürün ve hizmetleridir.

Madencilik faaliyetleri büyük oranda orman sayılan alanlarda yürütülmektedir.  2012 yılı rakamlarına göre 27.000 hektara tekabül eden 8.713 noktada maden işletme izni verilmiştir

Turizmin temel unsurlarından birisi ormanlardır. Toplam 29.200 hektara tekabül eden 117 adet saha Kültür ve Turizm Bakanlığına tahsis edilmiş durumdadır. 1.350 hektara tekabül eden 102 noktada turistik tesis kurma izni verilmiştir. Av turizmi de ormanlarda icra edilmektedir.

Ülkemizde hayvancılık büyük oranda geleneksel usullerle icra edilmekte olup; ormanlar en büyük otlatma alanlarıdır. Ağaç yaprak ve dallarının kesilip hayvanlara yedirilmesi ormanların hayvancılığa sağladığı en önemli katkılardandır.

Ormanlar gıda güvenliğinin ve gıda üretiminin temeli durumundadır. Mesela ülkemiz için son derece önemli bir gıda ürünü olan balın %80’i ormanlar ve orman sayılan alanlarda üretilmektedir. Defne, kekik, kestane, ıhlamur, sakız, çam fıstığı, mantar vb. ürünler eklendiğinde ormanların katkısı daha iyi anlaşılmaktadır. Bal üretim ormanları, kekik, defne, fıstık çamı gibi ürünler son derece önemli hizmetler ifa etmektedir.

Dış Politikanın Temel Dinamiklerinden Birisi: Ormanlar, dünya barışı, ülkelerarası işbirliği için en önemli kaynaklardan birisidir. Avustralya’da dikilen bir ağaç, Nijer’de dikilen bir ağaç tüm dünyaya fayda vermektedir. En problemsiz işbirliği yapılacak alanlardan birisidir. 1997 yılında Dünya Ormancılık Kongresine ev sahipliği yapan Türkiye; 2013 yılında BM Orman Forumuna, 2014 yılında İPBES Genel Kuruluna ev sahipliği yapmıştır. BM Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi 2015 yılında Ankara’da düzenlenecektir. Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi Taraflar Konferansı için resmen aday olunmuştur. Başta Orta Asya, Ortadoğu, Balkanlar ve Afrika olmak üzere dünyanın bir çok tarafında ikili ve çok taraflı projeler hayata geçirilmektedir.

[1] http://tobb.org.tr/Documents/yayinlar/2014/OrmanUrunleriFaaliyetRaporu.pdf