Dünya Kooperatifçilik Günü (mü)?

Bugün (21 Aralık 2015) Türkiye’de “Dünya Kooperatifçilik Günü” olarak kutlanıyor.  Bir çok kurum ve kişi kutlama mesajı yayınlamış.

29 Mart 2015 tarih ve “Yeşil Ordu’nun Mavi Ladinleri” başlıklı yazıda kooperatifçilik konusuna biraz değinmiştim.

Üzerime çok vazife değil ama “kooperatifçilik günü” nü ben de merak ettim. Konu nedir? Neler yapılıyor diye.

Konunun uluslararası çerçevesi bizden farklı görünüyor.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 16 Aralık 1992 tarih ve A/RES/47/90 sayılı Genel Kurul kararı ile, Uluslararası Kooperatifler Birliği’nin kuruluşunun 100.ncü yıl dönümünü dikkate alarak 1995 yılı Temmuz ayının ilk Cumartesi gününü Uluslararası Kooperatifler Günü olarak ilan etmiş.

BM Genel Kurulunun kararına http://www.un.org/documents/ga/res/47/a47r090.htm adresten ulaşmak mümkün.

Proclaims the first Saturday of July 1995 to be International Day of Cooperatives, marking the centenary of the establishment of the International Cooperative Alliance, and decides to consider the possibility of observing an international day of cooperatives in future years

Kararda ayrıca;

• Başta UN bünyesinde kurulmuş bulunan “Kooperatifçiliğin Desteklenmesi ve Geliştirilmesi Komitesi- The Committee for the Promotion and Advancement of Cooperatives (COPAC)” olmak üzere Hükümet kurumları, kooperatifleri temsil eden ulusal kurumlar süreçte daha aktif olmaya davet edilmiş,
• İlaveten, Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (UNIDO), Dünya Bankası ve IFAD başta olmak üzere ilgili kurumların Uluslararası Kooperatifler Birliğine üye olmaları istenmiştir.

O tarihten bu tarafa her senenin Temmuz ayının ilk Cumartesi günü “Uluslararası Kooperatifler Günü” olarak kutlanmaktadır. 2015 yılı kutlamalarına bu adresten ulaşmak mümkün.

BM Genel Kurulu kararı ile üye olunması desteklenen “Uluslararası Kooperatifler Birliği” nin 95 ülkeden toplam 289 üye kuruluşu var.  Toplam 1 milyar kişiyi temsil ediyor. 2015 yılı Genel Kurulu Antalya’da yapıldı. Kanada’ dan Monique F. Leroux 2015-2017 Dönem Başkanı olarak seçildi.

Türkiye’den 5 üye gözüküyor. Bunlar;

• Central Union Of The Agricultural Credit Cooperatives Of Turkiye (ACC)– Tarım Kredi Merkez Birliği
• National Co-operative Union Of Turkey (NCUT)– Türkiye Milli Kooperatifler Birliği
• The Central Union of Turkish Forestry Co-operatives (ORKOOP)– Türkiye Ormancılık Kooperatifleri Merkez Birliği
• Turkish Co-operative Association– Türk Kooperatifçilik Kurumu
• Union of Sugar Beet Growers’ Production Co-operative (Pankobirlik)

Diğer taraftan bazı kaynaklarda 30 Haziran gününün “Kooperatifçilik Bayramı” olarak kutlandığı yazıyor. ATA Kooperatif’ in web sayfasında yer alan habere göre; (http://atakoop.com/2014/06/29/kooperatifcilik-bayrami-ve-kooperatifcilik-haftasi/)

“Atatürk, 30 Haziran 1936’da, İçel’in Tekir köyündeki çiftliği civarındaki 35 (otuz beş) köylüyle ortaklaşa, Ziraat Bankası’na gönderdiği ve ilk imzacı bizzat kendisinin olduğu bir dilekçeyle, 1935 yılı sonunda çıkan yeni tarım kredi kooperatifleri yasası uyarınca, yurdumuzda (bir anlamda) ilk sayılabilecek “tarım kredi kooperatifi”nin kuruluş işlemlerini başlatmıştır (bugün merkezi Mersin/Silifke’dedir).
Bu tarihi anmak için yurdumuzda 30 Haziran her yıl “Kooperatifçilik Bayramı” olarak kutlanmaktadır.”

Görünen o ki; Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve kooperatif temsilcileri bu gün zenginliğini ortak bir zemine oturtmalı gibiler.

Kooperatifçiliğin Ekonomik Boyutu Ne?

Ülkemizde PANKOBİRLİK ve Tarım Kredi başta olmak üzere ekonomik hayatta oldukça aktif kooperatifler var.  Ancak rakamların referanslı olmaları amacıyla Uluslararası Kooperatifler Birliği tarafından yayınlanan raporları esas aldım.

En son 2013 yılına ait verilerin yer aldığı “EXPLORING THE CO-OPERATIVE ECONOMY REPORT 2015”  yılı raporuna göre kooperatiflerin 2013 yılı toplam iş hacmi yaklaşık 3 trilyon Dolar oldu (2.950 trilyon US $)

Kooperatiflerin;

• %27’ si tarım ve gıda sektöründe,
• %21’ i Bankacılık ve finansman sektöründe,
• %19’ u sigorta ve ortaklıklarda
• %16’ sı toptan satışlarda

Kalanlar değişik sektörlerde dağılıyor.

Kooperatifçiliğin en yaygın olduğu ülkeler sırayla şöyle;

1. Amerika Birleşik Devletleri
2. Fransa
3. Almanya
4. Japonya
5. Hollanda
6. İtalya
7. İspanya
8. İsviçre
9. Danimarka
10. Finlandiya
11. Kore
12. Kanada
13. Avusturya
14. Belçika
15. Brezilya
16. Norveç
17. Yeni Zelanda
18. İsveç
19. Avustralya
20. İrlanda
21. Kolombiya
22. Polonya
23. Singapur
24. Hindistan
25. Malezya
26. Arjantin
27. Portekiz
28. Suudi Arabistan
29. Türkiye

 

 

 

 

İsmail Belen- 21 Aralık 2015