Ve COP 20… Hülya Kılıç

İklim Zirvesi 20.kez Toplandı

İklim zirvesi toplantıları hangi yapı içinde sürdürülüyor? Tabi İklim zirvesinden bahsedebilmek için bu yapıdan ve işleyişten kısaca bahsedelim.

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) 1988 yılında Birleşmiş Milletler’e bağlı olarak faaliyet gösteren iki uzman kuruluş olan Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) tarafından, iklim değişikliği konusunda mevcut bilimsel, teknik ve sosyoekonomik bilgi ve çalışmaların değerlendirilmesi, bilimsel çıktılar ışığında iklim değişikliğiyle mücadele ve iklim değişikliğine uyum konularında karar vericilere yol göstermek amacıyla kurulmuştur.

IPCC’ye Birleşmiş Milletlere üye ülkelerden bilim insanları, hükümet temsilcileri, sivil toplum örgüt temsilcileri, uluslararası ve hükümetlerarası kuruluş temsilcileri ve uzmanları katılabilmektedir.

Dünyanın iklim sisteminin bugün geldiği duruma ilişkin IPCC tarafından derlenen Değerlendirme Raporları, her beş yıllık dönemler için hazırlanarak yayınlanmakta, basın ve karar vericiler ile paylaşılmaktadır. Bu raporlardan ilki 1990 (FAR), ikincisi 1996 (SAR), üçüncüsü 2001 (TAR), dördüncüsü  2007 (AR4)  ve beşincisi 2013-2014 (AR5) yılında yayınlandı.

IPCC’nin teknik ve idari kadrosu dışında kalan tüm IPCC yetkilileri ve raporlara katkıda bulunan yazarlar IPCC’ye gönüllü olarak hizmet veriyor. IPCC raporları, IPCC tarafından yetkilendirilmiş bilim insanlarınca hazırlandıktan sonra, bağımsız ve ilgili paydaşlar tarafından atanmış uzmanların kontrolünden geçiyor. Bu revizyonun ardından, IPCC bünyesindeki editörler tarafından tekrar gözden geçiriliyor ve yine IPCC üyesi ülkelerin heyetleri tarafından tekrar okunarak oylanıyor. Dolayısıyla, IPCC tarafından yayınlanan raporlarda yer verilen bilgiler, hükümetler tarafından da kabul edilmiş ve onaylanmış oluyor.

Bu çerçevede; Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi, ülkelerin onaylamasıyla 21 Mart 1994 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Sözleşmenin yürürlüğe girdiği 1994 yılından sonra Taraflar Konferansı (COP) her yıl düzenlenmeye başlamıştır.

İklim Zirvesi olarak adlandırılan Taraflar konferansı COP, IPCC’nin hazırladığı verilerini, bilgilerini, bilimsel çalışmalarını kullanmakta ve değerlendirme raporlarından faydalanmaktadır. Taraflar Konferansı, İklim değişikliği müzakere süreci kapsamında gerçekleşmektedir. Yıllar itibariyle İklim zirvesi COP toplantıları;

 

1995 – COP 1, Berlin Zirvesi, Almanya

1996 – COP 2, Cenevre, İsviçre

1997 – COP 3, Kyoto, Japonya

1998 – COP 4, Buenos Aires

1999 – COP 5, Bonn, Almanya

2000 – COP 6, The Hague (Lahey), Hollanda

2001 – COP 6, Bonn, Almanya

2001 – COP 7, Marakeş, Fas

2002 – COP 8, Yeni Delhi, Hindistan

2003 – COP 9, Milano, İtalya;

2004 – COP 10, Buenos Aires, Arjantin

2005 – COP 11/MOP 1, Montreal, Kanada

2006 – COP 12/MOP 2, Nairobi, Kenya

2007 – COP 13/MOP 3, Bali, Endonezya

2008 – COP 14/MOP 4, Poznań, Polonya

2009 – COP 15/MOP 5, Kopenhag, Danimarka

2010 – COP 16/MOP 6, Meksika

2011 – COP 17 ,South Africa

2012-COP 18, Doha  Katar (26 Kasım – 7 Aralık 2012)

2013-COP 19, Warsaw Poland (11-22 Kasım 2013)

 

Ve COP 20…..

 

Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi 20. kez Lima’da toplandı. Son İklim Zirvesi COP 20, Peru’nun başkenti Lima’da 1-12 Aralık 2014 tarihlerinde gerçekleşti.

Taraflar Konferansına katılımcılar özellikle 2005 yılında dünya hükümetleri tarafından imzalanan  Kyoto Protokolünün birinci yükümlülük döneminin sona erdiği 2012 sonrası için yeni bir anlaşma hazırlamak için bir araya geldiler.

Lima’da gerçekleştirilen bu toplantı, Paris’ten  önceki son toplantı olması nedeniyle de büyük önem taşıyor. İlk olarak 2009 yılında ortaya atılan iklim adaleti kavramının, COP 20 de de tartışmaların ana merkezinde yer aldığı belirtildi.

Nasıl mı?

Hızla büyüyen ülkelerin emisyonlarındaki payının hızla artması önemli bir sorun. Çin, Hindistan, ABD, Rusya, Japonya gibi gelişmiş ülkeler ile büyüyen Endonezya, Brezilya, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerdeki emisyon miktarının yüksekliği büyük bir problem olarak kabul ediliyor. Bugün Çin ve Hindistan’ın yıllık toplam emisyon miktarının ABD, AB, Rusya ve Japonya’nın toplam emisyonundan fazla olduğu hazırlanan raporlarla ortaya kondu. Bu yıllık toplam emisyonlarının hızla artması, bu ülkelerin hedef almadığı yeni bir anlaşmayı anlamsız hale getirecektir. Bu durumda; sadece tarihsel sorumluluğu olan sanayileşmiş Batı ülkelerinin değil, bütün ülkelerin ( en az gelişmiş ülkeler ve küçük ada ülkeleri dahil değil) yeni anlaşmanın parçası olması, anlaşmanın bütün ülkeler tarafından kabul edilmesi ve yükümlülüklerin alınması gerekiyor. Tabi yükümlülüğün adil bir şekilde yapılması anlaşmanın sahiplenilmesi ve devamlılığı açısından son derece önemli.

Konferans boyunca şu konular üzerinde zaman zaman sıkıntılar yaşandığı ifade edildi.

• Ülkeler yapabilecekleri katkıyı kendilerinin belirlemesi yani bunu ülkelerin isteklerine bırakması,
• Anlaşmada sadece azaltıma odaklanılması, uyum, teknoloji transferi, kapasite geliştirme gibi konularda gelişmiş ülkelerin parasal katkısının garanti altına alınmamış bir anlaşmanın gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkeler tarafından kabul edilmek istenmemesi
• Tarafların anlaşmada yaptırım olmamasından yana bir tavır sergilemesi,
• Anlaşmanın taahhüttün hangi yılları kapsayacağının net olarak belirlenememesi ve ülkelerin kendilerine göre belli yılları baz almaları. Örneğin bütün sivil toplum örgütlerinin 5 yıllık periyodu, Çin ve ABD kendileri için 10 yıllık periyodu ve AB’nin bu konuda esnek olabileceği mesajını vermesi. Kısacası tarafların anlaşmada baz yılın ne olacağı konusunda hemfikir olmaması
• Yeşil İklim Fonu’na kriter konulmasına bazı ülkeler tarafından karşı çıkılması,
• Toplantılarda emisyon açığına ek olarak artık adaptasyon açığı ve finansman açığı konularının da ilk defa gündeme getirilmesi ve uzun tartışmaların sürmesi.

Konferans boyunca yukarıda belirtilen konular çerçevesinde yapılan yoğun tartışmalar  sonucunda toplantı bir gün daha uzatılarak 13 Aralık Cumartesi günü; Paris’te gerçekleştirilecek 2015 Anlaşması için tüm ülkelerin  kendi ulusal koşullarına göre belirleyecekleri katkılarını şeffaf bir şekilde en geç 1 Ekim 2015 tarihine kadar İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Sekretaryasına iletmesi kararıyla sona erdi. COP 20 zirvesi ile artık “taahhüt” yerini “katkı’ya” bırakmış oldu.

KAYNAKLAR

1-http://tr.wikipedia.org/wiki/H%C3%BCk%C3%BCmetleraras%C4%B1_%C4%B0klim_De%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi_Paneli

2-http://ipc.sabanciuniv.edu/wp-content/uploads/2014/01/13672_IPCCRapor.web_.02.01.14.pdf

3-http://yesilgazete.org/blog/kategori/iklim-enerji/iklimdegisikligi/