Ulusal Havza Rehabilitasyonu Stratejisi

---

“Ulusal Havza Rehabilitasyonu Stratejisi” nin hazırlanması projesi Orman Genel Müdürlüğünün 2021 yılı yatırım programında yer almış olup strateji belgesinin  2021 yılı içinde  tamamlanması beklenmektedir.

“Ulusal Havza Rehabilitasyonu Stratejisi” nin hazırlanması işi 15 Ocak 2021 tarih ve 31365 Sayılı Resmi Gazete’de[1] yayımlanan “2021 Yılı Yatırım Programının Kabulü ve Uygulanmasına Dair Cumhurbaşkanlığı Kararı” ve 9 Şubat 2021 tarihli Bakanlık Oluru[2] ile onaylanan “Orman Genel Müdürlüğü 2021 Yılı Yatırım Programı[3]”  “A-Etüt Proje İşleri” içinde “2021A05-169728” Proje Numarası ile yer almıştır

Bu Strateji Belgesinin hazırlanması TULIP-Türkiye Dayanıklı Peyzaj Entegrasyonu Projesi kapsamında gündeme gelmiştir. http://www.gonder.org.tr/?p=10522

TULIP çerçevesinde önce Bolaman, ardından Çekerek Havza Rehabilitasyon Projeleri hazırlanmıştır. Bunların devamında ise i) Giresun-Gümüşhane-Trabzon, ii) Rize-Artvin, iii) İzmir-Manisa Projeleri gündeme gelmiştir.

Bunun üzerine Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (CSBB)

• Öncelikle Ulusal Havza Rehabilitasyonu Strateji belgesinin hazırlanmasını,
• Bu belge ile ulusal ve uluslararası standartlara uygun olarak havza rehabilitasyonu projelerinin usul ve esaslarının, kriter ve göstergelerinin, uygulama ve izleme sistemlerinin belirlenmesini istemiş,
• Ardından belirlenen kriterlere göre tüm havzaların ve alt havzaların sınıflandırılmasını ve puanlanmasını,
• Bolaman ve Çekerek’ ten sonraki projelerin bu kriterlere ve puanlamaya göre belirlenmesini talep etmiştir.

Bunun devamında CSBB’ den OGM’ye gönderilen 20 Ocak 2021 tarihli yazıda;

“Havza rehabilitasyon projeleri; orman ve mera alanlarının ıslahı, yukarı havzalarda sel ve taşkın kontrolü, erozyon ile mücadelenin yanı sıra bölge halkına gelir getirici tarımsal faaliyetlerin geliştirilerek sosyo-ekonomik refah seviyesinin artırılması amacıyla yürütülmekte olup kırsal kalkınmanın ve tarımsal faaliyetlerinin desteklenmesi açısından önem arz etmektedir.

11. Kalkınma Planında, sürdürülebilir kırsal kalkınma anlayışıyla, üretici birlikleri ve aile işletmelerinin üretim kapasitesinin ve kırsal işgücünün istihdam edilebilirliğinin artırılması, yaşam kalitesinin iyileştirilmesi, yoksullukla mücadele ile kırsal toplumun düzenli ve yeterli gelir imkânlarına kavuşturularak refah düzeyinin artırılması; kırsal alanda yaşam standartlarının yükseltilmesi için kırsal kalkınmaya ilişkin kurumsal ve yerel kapasitenin geliştirilmesi; sürdürülebilir kırsal kalkınma anlayışıyla havza bazında planlama yapılarak su kaynakları üzerindeki baskının azaltılmasına ilişkin politika ve tedbirlere yer verilmiştir.” denilmiş, 

Devamında  “havza rehabilitasyon projelerinde; hazırlama-uygulama-izleme süreçlerini, projelerin finansal yapısını ve altyapı yatırımlarının çerçevesini çizen, kırsal alana yönelik gelir getirici faaliyetlerin kapsamına ve sürdürülebilirliğine ilişkin temel ilkeleri belirleyen ve projelerin hayata geçirilmesinde havzalar arası öncelik durumunu ortaya koyan bir UHRS bulunmadığı” ifade edilerek,

 “UHRS’in hazırlanmasının mevcut ve gelecekte ortaya çıkabilecek projelerin havza bazında, sürdürülebilir bir maliyet ve öncelik sırasına göre uygulanması açısından önemli bir çerçeve oluşturacağı” belirtilmiş ve öncelikle UHRS belgesinin tamamlanması talep edilmiştir.

OGM yıllık yatırım programı ve CSBB’ nin  talebi çerçevesinde hazırlıklara başlamış, 16 Mart 2021 tarihinde CSBB, DSİ, TRGM, Su Yönetimi Genel Müdürlüğü (SYGM), Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü  (ÇEM) yetkilileri ile bir toplantı düzenlenmiştir.

 Bu toplantıda alınan karar çerçevesinde OGM tarafından 22 Mart 2021 tarihinde ilgili kurumlara gönderilen yazı ile “strateji belgesinin yazımı konusunda teknik konuların müzakere edilip çalışılacağı ilgili kurum ve kuruluşların temsile yetkili uzman personelinden oluşan bir “Teknik Komite” (UHRS-TK) ve Belgenin geliştirilmesi konusunda üst düzey değerlendirme ve kritik konularda kararlar için “Yönlendirme Kurulu” (UHRS-YK) oluşturulmasına karar verildiği” belirtilerek, ilgili isimlerin 31 Mart 2021 tarihine kadar OGM’ye gönderilmesi istenmiştir.

Sürecin devamında 28 Nisan 2021 tarihli Genel Müdürlük oluru ile “Toprak Muhafaza ve Havza Islahı Dairesi Başkanlığı ”nda İbrahim Ergüven’ in koordinatörlüğünde “UHRS Teknik Komitesi” kurulmuştur.

 19 Mayıs 2021 tarihinde Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Çelik Başkanlığında Teknik Komite Toplantısı yapılmış, Orman Mühendisleri Odasından İsmail Belen ve İstanbul Orman Fakültesinden Prof. Dr. Yusuf Serengil de toplantıya iştirak etmiştir.

Toplantıda bugüne kadar yapılanlar değerlendirilmiş, zaman darlığına dikkat çekilerek bir an önce bir yol haritası ortaya konulması gerektiği vurgulanmıştır. Bunun için ilk iş olarak UHRS Konsept Notu ve UHRS belgesinin ana hatlarının yer aldığı formatın (ToR)  geliştirilmesi ve yaklaşık bir iş takvimi hazırlanması, ardından kurumlar ile istişaresi ve varılan mutabakattan sonra aşama aşama planlanan çalışmaların yapılarak UHRS belgesinin ortaya konulması kararlaştırılmıştır.

Bu çerçevede UHRS için bir çalışma yapılmış, belgenin ana hatları belirlenmiş ve yaklaşık iş takvimi konusunda mutabık kalınmıştır.

UHRS ana kaynağını Anayasa, Onbirinci Kalkınma Planı, Orman Kanunu, 1 ve 4 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri, 4 Temmuz 2014 Tarihli ve 29050 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Ulusal Havza Yönetim Stratejisi (2014-2023)”, BM Ekosistem Restorasyonu On Yılı (The UN Decade on Ecosystem Restoration) gibi politik belgelerden almaktadır.