On İkinci Kalkınma Planı (2024-2028) Çalışmaları başladı

Ülkemiz uzun yıllara ve gelecek perspektifine dayanan “Kalkınma Planları” ile çalışıyor.

Mevcut Anayasanın 166. Maddesi “Ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmayı, özellikle sanayi ve tarımın yurt düzeyinde dengeli ve uyumlu biçimde hızla gelişmesini, ülke kaynaklarının döküm ve değerlendirilmesini yaparak verimli şekilde kullanılmasını planlamak, bu amaçla gerekli teşkilatı kurmak Devletin görevidir. ..Kalkınma girişimleri, bu plana göre gerçekleştirilir...” hükümlerini içeriyor.

Bu maddeye göre “sanayi, tarım, ülke kaynaklarının dökümü-istatistiği” öne çıkıyor. Diğer taraftan kalkınma girişimlerinin bu plana göre yapılması öngörülüyor.

Bu zaviyeden bakıldığında uluslararası gelişmeler, özellikle BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, ormancılık açısından ise Küresel Orman Hedefleri öne çıkıyor. Buradan anladığımız Türkiye’nin kalkınma girişimlerinin, diğer bir ifade ile Kalkınma Planı hedeflerinin BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile, ormancılık hedeflerinin ise Küresel Orman Hedefleri ile uyumlu olması.

Gerek İsmail Belen olarak şahsım adına, gerekse çeşitli kurumlar ve stklar adına önceki kalkınma planlarının hazırlıklarına katkı vermeye gayret gösterdim. Bunu bir nevi vatandaşlık görevi olarak değerlendiriyorum.

2024-2028 yıllarını kapsayacak olan “On İkinci Kalkınma Planı” hazırlıklarına da aynı saikle katkı vermeyi hedefliyorum.

Plan hazırlıkları Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığınca (SBB) yürütülüyor. Planla ilgili Kanun ve Tüzük mevcut. SBB güzel bir web sayfası hazırlamış.

Plan hazırlıkları kapsamında “Özel İhtisas Komisyonları” ve “Çalışma Grupları” var. Bunlardan “Orman Varlıklarının Korunması ve Erozyonla Mücadele-OVKEM” ve “Orman Ürünleri” komisyonları uzmanlık alanıma giriyor.

OVKEM‘le ilgili davetiye ve 2-3 Ocak‘ta yapılacak ilk toplantının gündemi aşağıdaki gibi. Bu Komisyonun ikinci toplantısı 27-28 Ocak 2023 tarihlerinde yapılacak.

Orman Ürünleri İhtisas Komisyonunun ilk toplantısı 19-20 Aralık 2022 tarihlerinde yapılmıştı. İkincisi ise 10-11 Ocak 2023 tarihlerinde olacak inşallah.

Orman Ürünleri İhtisas Komisyonunun kıymetli meslektaşımız Reşat Benli tarafından hazırlanan ilk taslak raporu ve öneriler formatı aşağıdaki gibi.

30 Aralık 2022 itibariyle bu raporlara katkılarımız bekleniyor.

Ben de bu kapsamda ilgili arkadaşlarımıza aşağıdaki maili gönderdim:

Öncelikle genel/konsepte dair görüşlerimi ifade edecek olursam, malumunuz Kalkınma Planlarının temelinde Anayasa ve ilgili diğer mevzuat yer alıyor. 

Mevcut Anayasanın 166. Maddesi “Ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmayı, özellikle sanayi ve tarımın yurt düzeyinde dengeli ve uyumlu biçimde hızla gelişmesini, ülke kaynaklarının döküm ve değerlendirilmesini yaparak verimli şekilde kullanılmasını planlamak, bu amaçla gerekli teşkilatı kurmak Devletin görevidir. … Kalkınma girişimleri, bu plana göre gerçekleştirilir…” hükümlerini içeriyor.

Bu maddeye göre “sanayi, tarım, ülke kaynaklarının dökümü-istatistiği” öne çıkıyor. Diğer taraftan kalkınma girişimlerinin bu plana göre yapılması öngörülüyor.

Bu zaviyeden bakıldığında uluslararası gelişmeler, özellikle BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, ormancılık açısından ise Küresel Orman Hedefleri öne çıkıyor. Benim buradan anladığım Türkiye’nin kalkınma girişimlerinin, diğer bir ifade ile Kalkınma Planı hedeflerinin BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile, ormancılık hedeflerinin ise Küresel Orman Hedefleri ile uyumlu olması gerektiği.

Bu elbette bir zaruret, bir zorunluluk değil ama On İkinci Kalkınma Planı ile ilgili Cumhurbaşkanlığı Genelgesi de bu perspektifi içeriyor. 

Genelgede “Ülkemizin küresel bir güç merkezi olması yolunda atılacak adımların stratejik çerçevesini oluşturacak 2053 vizyonu doğrultusunda uzun vadeli hedeflerimizi sürdürülebilir kalkınma yaklaşımı ile daha da ileriye taşıyacak olan On İkinci Kalkınma Planı…” ifadesi ve vizyonu yer almaktadır. 

Küresel bir güç merkezi olma hedefi bulunan ülkemizin raporlama sistematiğinin ve hedeflerinin de küresel gelişmelerle uyumlu olması isabetli olacaktır diye düşünüyorum. Burada Anayasanın 166. Maddesinin “ülke kaynaklarının döküm ve değerlendirilmesi” ne vurgu yaptığını tekrar hatırlamakta fayda var. 

Bu çerçevede gelecek yıllardaki en önemli referans kaynağımız olacak “Kalkınma Planı” nın ve “OVKEM Özel İhtisas Komisyonu Raporu” formatının da bu “küresel bir güç merkezi” hedefiyle uyumlu hazırlanmasının, ayrıca ormancılıkla ilgili ikinci komisyon olan “Orman Ürünleri Özel İhtisas Komisyonu” nun da aynı özellikleri taşımasının gerekli olduğunu düşünüyorum.


Bu kapsamda;

1- SBB’ nin mevcut formatının FAO tarafından henüz  yayımlanmış olan “THE STATE OF THE WORLD’S FORESTS 2022” ile mümkün olduğunca uyumlaştırılmasının iyi olacağını düşünüyorum.

Diğer taraftan 2024-2028 yılllarını kapsayacak On İkinci Kalkınma Planı esas itibariyle Ülkemizin 2053 vizyonuna hizmet edecek bir belge.

Bu kapsamda ormancılık konusunda 2022 yılında FAO tarafından yayımlanan “Global forest sector outlook 2050” ve UNECE tarafından hazırlanan “Forest Sector Outlook Study 2020-2040” önemli belgeler. Ayrıca 2019 yılında yayımlanan “The third Asia-Pacific Forest Sector Outlook Study (APFSOS III)” belgesi de 2030-2050 yılları için harika bir hazırlık olmuş.

Asya-Pasifik Bölgesi Çin, Hindistan, Japonya, Kore, Avustralya gibi bir çok ülkeyi kapsıyor. Dünya nüfusunun %55’e yakını burada yaşıyor.

Bu belge dünyanın referans aldığı bir belge. Dünya ormanları ve ormancılığı ile ilgili bilgi, belge ve rakamların da buradan derc edilmesi uygun olacaktır. Keşke bu rapor baştan sona bir değerlendirilse bir toplantı esnasında veya uluslararası gelişmeler için ayrı bir toplantı yapılsa.  Ben buna memnuniyetle katkı verir, sunum hazırlarım.


2- Ormancılık için ana çerçeve çizilirken 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, Küresel Orman Hedefleri, 2030 Biyolojik Çeşitlilik Hedefleri  dikkate alınabilir. Yine hem ormanlar hem de erozyonla mücadele konusunda “BM Ekosistem Restorasyonu Stratejisi”  ve “UNCCD” çalışmaları nazari dikkate alınabilir.  

  • The valuation of forest products and services should be included in the System of National Accounts through the application of the UN SEEA (System of Environmental Economic Accounting) for a complete inventory and accounting of the contributions of such forests products and services to the national economy, and as a tool to guide sustainable forest management and related decision-making.
  • For this reason, starting the deployment of a National Forest Inventory according to international standards (UN-FAO) would be a critical step towards a complete inventory of forest assets and products for the development of forest management plans with a national perspective.
  • Finally, as you already mentioned the development of the National Basin Rehabilitation Strategy (UHRS) would be a critical tool to supporting the combatting of soil erosion through integrated projects, though (I think) it will require further significant and substantial dialogue among the concerned stakeholders (ie OGM, DSI, WMDG, CEM, TRGM) in order to be a concerted strategy, so including it in the NDP would definitely provide the appropriate foundation.

3- Aslında  ormancılık ve erozyonla mücadele temelde bir arazi/mekan yönetimi.  Malumunuz OGM hali hazırda “Havza Rehabilitasyonu Stratejisi” hazırlıyor. Bu kapsamda ülkemizin mekansal planlama/yönetimi stratejisi ile ormancılık uyumlaştırılmalı.

Mevcut Anayasa ve Orman Kanunu dahil ikincil mevzuat oldukça koruyucu görünen maddelere sahip. Ama bu durum realiteye uymuyor.  Neticede hem ormanlarımız, hem ormancılık sektörü, hem de orman köylüsü zarar görüyor. Bence ormancılık mevzuatı, Anayasa dahil, yeniden ele alınmalı ve dünya ve ülkemiz gerçekleri ve hedefleri ile uyumlaştırılmalı. Bu konudaki yazılarıma bu linkten ulaşmak mümkün. 


4- Dünyada ve özellikle Avrupa Birliğinde ormancılık faaliyetleri ile “yeşil büyüme, döngüsel ekonomi, biyolojik çeşitlilik, kırsal kalkınma, turizm, istihdam, afet yönetimi, havza yönetimi, su kaynakları yönetimi, gıda güvenliği,  iklim politikaları, enerji arzı, ekosistem hizmetleri, ekosistem hizmetlerinin ücretlendirilmesi, şehir ormancılığı, odun dışı orman ürünleri” birlikte ele alınıyor.  Bu konular ve uygulamalar bizim mevzuatımıza da girmeli. 


5- Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de orman ürünlerinin neler olduğuna dair ciddi bir kavram kargaşası var. Bu konuda Dünya Bankası, Avrupa Birliği, UNFF ve UNECE yaklaşımları ve raporlama formatı örnek alınabilir. Orman ürünleri konusunda en aktif olarak UNECE çalışıyor.  Maalesef bizim raporlarımızda en temel orman ürünlerinden olan kağıt, mobilya, enerji, madencilik, turizm, gıda, su, afet gibi konular bile yeterince yer almıyor. En azından ben böyle düşünüyorum. 


6- Son zamanlarda başta odun olmak üzere orman ürünlerine olan talep artıyor. Buna karşılık doğal ormanlardan yapılan üretimler konusunda çok ciddi bir eleştiri var. Sektörün yeni çözümler bulması şart. Türkiye’ nin kapsamlı bir “Endüstriyel Plantasyon Eylem Planına” ihtiyacı var.

Ama bunun öncekiler gibi olmaması, devlet tarafından değil özel sektör tarafından yönlendirilmesi,  bozuk orman alanları ile birlikte kullanılmayan özel mülkiyetteki alanların gündeme gelmesi ve Şili örneğindeki gibi sektörün bir bütün olarak desteklenmesi gerektiğini, bunun da Komisyon Raporu ve Kalkınma Planında yer alması gerektiğini düşünüyorum. Bu kapsamda İklim Fonu, Dünya Bankası, FAO, UNDP gibi kurumlarla işbirliği de isabetli olacaktır.


Bununla ilgili yazılarımdan bir kısmını aşağıda iletiyorum.
1- Karbon kredisi ile ağaçlandırma- http://www.gonder.org.tr/?p=11646

2-Şili: Ağaçlandırma ve ormancılıkta muhteşem bir başarı http://www.gonder.org.tr/?p=11580

3- Akasya ağaçlandırmaları http://www.gonder.org.tr/?p=11542

4- Türkiye Özel Ağaçlandırma Mevzuatı ve Uygulamaları- http://www.gonder.org.tr/?p=11475

5- Avrupa Birliği orman ürünleri ticaretine yeni kurallar getiriyor!-http://www.gonder.org.tr/?p=11463

Umarım az da olsa bir katkı verebilmişimdir.
Bilgilerinize sunar, sağlık ve afiyetler dilerim.


İsmail BelenBaşmüfettiş-Orman Genel MüdürlüğüBaşkan Yardımcısı- Birleşmiş Milletler Orman Forumu

One Response to On İkinci Kalkınma Planı (2024-2028) Çalışmaları başladı

Geleceğe GÖNDERiler

Geleceğin, kişilerin hayalleriyle ve yaptıklarıyla şekilleneceğinin farkındayız. Herhangi bir şeyi daha iyiye götüreceğine inandığınız bir düşünceniz mi var? Herhangi bir konuda yeni bir fikriniz mi var? “Buldum” dediğiniz bir şey mi icat ettiniz? Heyecanınızı yürekten paylaşıyoruz. “Geleceğe GÖNDERi”lerinizi bizimle paylaşın, destek olalım! Lütfen görüş ve önerilerinizi gonder.carfu@gmail.com eposta adresi ile bizimle paylaşın. Köşe Yazıları bölümünde yazı […]