Paris İklim Anlaşması ve Ormancılık

Malumları olduğu üzere, ülkemizin, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) kapsamında 2015 yılında kabul edilen “Paris Anlaşması-PA” na katılımı 06.10.2021 tarih ve 7335 Sayılı Kanun ile kabul edilmiş, ardından 07.10.2021 tarih ve 31621 (Mükerrer) Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile yürürlüğe girmiştir.

Anlaşma, sürdürülebilir kalkınma ve yoksulluğun ortadan kaldırılması bağlamında BMİDÇS’ nin uygulamasını geliştirmeyi hedeflemektedir. İklim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı uyum kabiliyetinin ve direncin arttırılması,  düşük sera gazı emisyonlu kalkınmanın temin edilmesi ve düşük emisyonlu ve iklim dirençli kalkınma için uygun finansal destek verilmesi, bunlar gerçekleştirilirken gıda üretiminin zarar görmemesi PA’ nın öncelikli hedeflerindendir.

Ormanlar, sürdürülebilir orman yönetimi, başta su, enerji ve odun dışı orman ürünleri olmak üzere ormanların sağladığı ürün ve hizmetler, kırsal kesimin desteklenmesi, ahşap temelli sektörler iklim değişikliği için hayati öneme sahiptir. Sürdürülebilir şekilde yönetilen ormanlar ve orman ürünleri önemli bir yutak alanı oluşturmakta iken, başta orman yangınları olmak üzere çeşitli nedenlerle meydana gelen ormansızlaşma ve ormanların tahribi önemli bir emisyon kaynağı olarak ortaya çıkmaktadır.

Bu çerçevede PA ormancılıkla ilgili birçok hüküm içermekte ve ormancılıkla ilgili projelerin uygun mekanizmalarla desteklenmesini öngörmektedir.

PA’ nın 5/1 Maddesi: “Taraflar, uygun olan şekilde, ormanlar da dâhil olmak üzere sera gazı yutak ve rezervlerini korumak ve güçlendirmek için harekete geçmelidir.” hükmünü içerirken 5/2 Maddesi ise: “ormansızlaşmadan ve ormanların bozulmasından kaynaklanan emisyonların azaltılmasına, korumanın rolüne, ormanların sürdürülebilir yönetimine ve orman karbon stoklarının güçlendirilmesine yönelik teşviklere” vurgu yapmaktadır.

PA’ nın   8/1 Maddesi “aşırı hava olaylarından kaynaklanan kayıp ve zararların riskinin azaltılması”, 8/4 Maddesi ise aşırı hava olaylarına karşı alınabilecek  “erken uyarı sistemleri, acil durumlara hazırlık, kapsamlı risk yönetimi, toplulukların, geçim kaynaklarının ve ekosistemlerin dirençliliği” gibi tedbirleri açıklamaktadır.  9/1 Maddesi ise bu kapsamda uygulanacak projelere sağlanacak “finans kaynağını” tanımlamaktadır. PA’ nın TBMM’ce onaylanıp Cumhurbaşkanlığı Kararı ile yürürlüğe girmesini müteakip Anlaşmada yer alan finans kaynaklarında da gelişme olmuş ve bizzat Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından yaklaşık 3,2 milyar Euro bütçeli bir fon paketi için anlaşma yapıldığını ifade etmiştir.

Bu durum ormancılık için uygun finansmanla yeni projelerin hazırlanabileceği manasına gelmektedir.

• Muhtemel bir projede;
• Yangın öncesi hazırlıkları ile ilgili tedbirlerin,
• Ormanların silvikültürel bakımları, orman yolları ve yangın koruma yolları yapımının,
• Yangına ilk müdahale için gerekli kıyafet, donanım, ilk müdahale aracı, arazöz, su tankeri, helikopter, uçak, iha, vb. araç ve donanım alımlarının,
• Antalya’daki uluslararası eğitim merkezinin her türlü yazılım, donamın vb. alet ekipmanla güçlendirilerek tüm bölgeye hizmet eder hale getirilmesinin,
• Yangınla ilgili kapasite geliştirilmesi için ilgili tüm personele yurt içi ve yurt dışı eğitimlerinin verilmesinin,
• Özellikle büyük yangınlarda ortaya çıkan koordinasyon ihtiyacının güçlendirilebilmesi için  OGM,  AFAD, İçişleri Bakanlığı Birimleri, Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanabileceği platformların tesisinin,
• Yangın bölgelerindeki belediyeler, orman köylüleri ve gönüllülerin kapasite artırımlarının,
• Yangın sonrasında yanan alanlarda oluşturulacak karbon yutakları için yapılacak geleceğe uyarlanmış restorasyon projelerinin ( heterojen ağaçlandırma, toprak muhafaza, erozyon kontrol),
• PA’ya uygun ve dünya ile uyumlu şekilde  tüm faaliyetlerin şeffaf şekilde “İzleme, Raporlama ve Doğrulama” sının yapılacağı sistemlerin,
• Hazırlıkları devam etmekte olan “Orman Karbon Piyasası Eylem Planı” ile ilgili iş ve işlemlerin,
• Orman yangınları ile uyumlu şekilde olması beklenen ve mevcut yangın havuzlarının bir ileri aşaması olan “Ekosistem Göletleri” nin dahil edilebileceği değerlendirilmektedir.

---

[1] Paris Anlaşması 8/1 Maddesi- Taraflar, aşırı hava olayları ve yavaş gelişen olaylar dahil olmak üzere iklim değişikliğinin olumsuz etkileriyle ilişkili kayıp ve zararların engellenmesi, en aza indirilmesi ve ele alınmasının önemi ile kayıp ve zarar riskinin azaltılmasında sürdürülebilir kalkınmanın oynadığı rolün önemini kabul eder.

[2] Paris Anlaşması 8/4 Maddesi: Bu doğrultuda, anlayış, eylemler ve desteklerin geliştirilmesine yönelik işbirliği ve kolaylaştırma yapılabilecek alanlar aşağıdakileri de içerebilir.

1. Erken uyarı sistemleri,
2. Acil durumlara hazırlık,
3. Yavaş gelişen olaylar,
4. Geri dönüşü olmayan ve kalıcı kayıp ve zararlara yol açabilecek olaylar,
5. Kapsamlı risk değerlendirmesi ve yönetimi,
6. Risk sigortası olanakları, iklim risk havuzu ve diğer sigorta çözümleri,
7. Ekonomik olmayan kayıplar,
8. Toplulukların, geçim kaynaklarının ve ekosistemlerin dirençliliği

[3] Paris Anlaşması 9/1 Maddesi: Anlaşmaya Taraf olan gelişmiş ülkeler, Sözleşme kapsamındaki mevcut yükümlülüklerinin devamı olarak, gelişmekte olan taraf ülkelere hem azaltım, hem de uyum konusunda yardımcı olmak amacıyla finans kaynağı sağlar.

[4] https://www.reuters.com/world/uk/exclusive-turkey-set-receive-31-bln-euro-loans-help-paris-climate-goals-sources-2021-10-14/

---

[1]Paris Anlaşması 5/2 Maddesi- Taraflar, ormansızlaşmadan ve ormanların bozulmasından kaynaklanan emisyonların azaltılmasına, korumanın rolüne, ormanların sürdürülebilir yönetimine ve gelişmekte olan ülkelerdeki orman karbon stoklarının güçlendirilmesine yönelik faaliyetlere ilişkin politika yaklaşımları ve olumlu teşvikler ile, ormanların bütüncül ve sürdürülebilir yönetimi için ortak azaltım ve uyum yaklaşımları gibi alternatif politika yaklaşımları için Sözleşme kapsamında kabul edilmiş ilke ve kararlarda belirlendiği üzere,  sonuç temelli ödemeler dahil olmak üzere, mevcut çerçeveyi uygulamaya ve desteklemeye yönelik adımlar atmaya teşvik edilir, bu doğrultuda bu tür yaklaşımların karbon dışı faydalarının da teşvik edilmesinin önemi dikkate alınır.