ÇABUK ve ortak hareket edelim!

Çölleşme, Arazi Bozulması ve Kuraklık (ÇABUK) Ülkemizin de içinde yer aldığı coğrafyanın  ve “en az gelişmiş ülkelerin” en temel problemlerinden birisidir.  Bu konuda başta Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı olmak üzere, diğer Bakanlıklar ve kuruluşlar işbirliği içinde hareket etmelidirler.

Aslında bu işbirliğinin temelleri çeşitli vesilelerle atılmış durumdadır. Bu yazımda konuyu değerlendirmek istiyorum.

“Birleşmiş Milletler En Az Gelişmiş Ülkeler 4. Konferansı”  9-13 Mayıs 2011 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenmiş ve burada 2011-2020 yıllarını kapsayan “İstanbul Eylem Planı” kabul edilmiştir.

Bilahare 5 Ocak 2012 tarihli Resmi Gazete’de[i] “En Az Gelişmiş Ülkelere-EAGÜ- Yönelik Ekonomik ve Teknik İşbirliği Paketi” konulu 2012/1 sayılı Başbakanlık Genelgesi yayımlanmış ve ülkemiz tarafından yapılacak çalışmalara dair esas ve usuller belirlenmiştir.

Bu Genelge ile,  26.03.2010^[ii] tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2010/7 sayılı ve “Afrika Strateji” konulu Başbakanlık Genelgesi ile oluşturulan “Afrika Stratejisi Eşgüdüm Komitesi” nin çalışabilmesi için bir nevi kaynak tahsisi yapılmıştır. Genelge’de “…BM ihtisas kuruluşları ve diğer uluslararası uzman kuruluşlarla işbirliğinde bulunulması önem taşımaktadır. Bu kapsamda, İslam İşbirliği Teşkilatına (İİT) üye EAGÜ’lere yönelik olarak geliştirilen projelerde İİT ile işbirliği imkânları da değerlendirilecektir.” ifadesi de yer almıştır.

Afrika Stratejisi Eşgüdüm Komitesi’ ne, diğer Bakanlıkların yanında; Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Türk İşbirliği ve Koordinasyon İdaresi Başkanlığı ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü de üye durumdadır.

“En Az Gelişmiş Ülkelerin[iii]”  önemli bir kısmı “kurak bölgelerde[iv]” yer almaktadır. Kurak bölgede temel faktör “su kıtlığı” olmaktadır. Su kıtlığı ve yağışların düzensiz olması; toprağın bozulmasına, çölleşmeye, kuraklığa, neticede tarımsal üretimin düşmesine veya tamamen yok olmasına, nihayetinde de açlığa ve yoksulluğa neden olmaktadır.

BM rakamlarına göre; tüm dünyada 900 milyon hektar alan “yeniden kazanılabilir, verimli hale getirilebilir” durumdadır.  Ülkemiz 2012/1 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile büyük bir hedef belirlemiş, insanlık için son derece önemli bir meselenin halli noktasında liderlik göstermiştir. Bu konu “Türkiye’ nin Liderlik Şansı ve Mecburiyeti” başlıklı yazımızda detaylı şekilde değerlendirilmiştir.

“En Az Gelişmiş Ülkelerde” bugüne kadar yürütülen çalışmalar bir bütün olarak değerlendirildiğinde, ilgili Başbakanlık Genelgeleri ile belirlenen hedeflere ulaşılabilmesi için; Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının üniversiteler, sivil toplum örgütleri ve özel sektör ile birlikte müşterek projeler geliştirmesi ve uygulamasının gerekli olduğu düşünülmektedir.

Burada temel problem su kıtlığı, su yönetimi, çölleşme ile mücadele, kurak alan yönetimi olacağı için koordinasyon çalışmalarının Orman ve Su İşleri Bakanlığınca başlatılması gerektiği mütalaa edilmektedir.

Bunun için Dışişleri Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, TİKA, Basın yayın Enformayon Genel Müdürlüğü ve Başbakanlık Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü  arasında; “En Az Gelişmiş Ülkelerde Yürütülecek Orman, Su ve Tarım Projeleri İşbirliği Protokolü” nün imzalanabileceği, bilahare bunun Orta Asya, Orta Doğu, Balkanlar, Körfez İşbirliği Ülkeler ve diğer ülkeler için de yaygınlaştırılabileceği düşünülmektedir.

Böyle bir protokolün uygulanmasında; 2012/1 sayılı Başbakanlık Genelgesinde belirtildiği üzere BM ihtisas kuruluşları (FAO, UNDP, UNCCD..) ve diğer uluslararası uzman kuruluşlarla (İslam İşbirliği Teşkilatı Afrika Birliği vb.)  ile de işbirliği yapılabileceği mütalaa edilmektedir.

Zaten; “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Arasında Ortaklık Çerçeve Anlaşması”  na ilişkin 2012/3013 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı 10 Mayıs 2012 tarihli Resmi Gazete[v]’de yayımlanmıştır. Bu anlaşma ile “..küresel kalkınma ortaklıklarını geliştirmek ve gelişmekte olan, en az gelişmiş ve düşük gelirli ülkelerin zorluklarının ele alınmasına katkıda bulunmak; …ulusal kalkınma hedeflerini gerçekleştirme yolunda Türkiye’nin bir donör ve küresel kalkınma ortağı olarak potansiyelini en üst düzeye çıkarmasına yardımcı olmak ve Türkiye’nin UNDP’nin bölgesel ve küresel kalkınma kapasitesine katkısını artırmak amacıyla, işbu Anlaşmada tanımlanan ortaklık temelinde Taraflar arasındaki işbirliğini güçlendirmek ve ilişkileri geliştirmek” hedeflenmiş ve yurtdışında yapılacak çalışmalarda TİKA ile işbirliğine özel vurgu yapılmıştır.

Bilindiği üzere 2014 yılı Haziran ayında Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile FAO arasında “FAO-Türkiye Ormancılık Ortaklık Program Anlaşması” imzalanmıştır. 2015 yılı Mart ayında ise Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile TİKA arasında işbirliği protokolü imzalanmıştır.

Gelinen aşamada bu çalışmaların genişletilmesi, daha kapsayıcı hale getirilmesi ve ülkemizin uluslararası arenaya daha planlı ve ortak şekilde çıkması gerektiği değerlendirilmektedir.

[i] http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/01/20120105-7.htm ; 2012/1 Sayılı Başbakanlık Genelgesi

[ii] http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/03/20100326-16.htm ; 2010/7 Sayılı Başbakanlık Genelgesi

[iii] http://www.mfa.gov.tr/en-az-gelismis-ulkeler.tr.mfa ; En Az Gelişmiş Ülkeler Bilgi Notu

[iv] http://www.fao.org/forestry/aridzone/39619/en/ -Kurak Alan Ormancılığı Hakkında Bilgi

[v] http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/05/20120510-2.htm -UNDP ile Yapılan Anlaşma Metni

NOT: Görseller, Google görseller galerisi aracılığı ile,  http://www.dunyabulteni.net adresinden alınmıştır.

İsmail Belen- Orman Yüksek Mühendisi/Orman ve Su İşleri Uzmanı