Erişilebilir temiz enerji- SDG7

SDG7 ile “2030’a kadar yenilenebilir enerjinin küresel enerji kaynakları içindeki payının önemli ölçüde artırılması” hedeflenmektedir.

Ormanlar veya diğer bir ifade ile ormandan  ve orman dışındaki ağaçlardan üretilen odun en önemli enerji kaynaklarındandır. Odun, güneş enerjisi, hidroelektrik veya rüzgâr enerjisinden daha fazla enerji sunmakta ve mevcut küresel yenilenebilir enerji kaynaklarının yaklaşık yüzde 40’ını oluşturmaktadır.

Küresel odun üretiminin yaklaşık yüzde 50’si (yaklaşık 1,86 milyar metreküp) pişirme, ısıtma ve elektrik üretimi için enerji olarak kullanılır. 2,4 milyar insan için odun yakıt, pişmiş ve daha besleyici bir yemek, sıcak su ve sıcak bir konut demektir[1].

Odun, insanoğlunun ilk enerji kaynağı olarak kabul edilir. Günümüzde, hala küresel toplam birincil enerji arzının yaklaşık %6’sını sağlayan yenilenebilir enerjinin en önemli tek kaynağıdır[2].

Ormanlar ve ağaçlar güneş enerjisini emer ve odunun içine çekerek depolar. Bu sayede dünyanın en çok kullanılan yenilenebilir enerji kaynağını oluşturur.

Enerji ormanları çok yönlü fayda sağlayan alternatif bir kaynak olarak değerlendirilebilir. Hızlı büyüyen türlerden dikim ve mekanik sürgün hasatı yöntemi ile elde edilen biyo kütlenin enerjiye dönüştürülmesi hem karbon emisyonlarına hem küresel ısınma riskine olumlu katkı sağlayacak hem de iklimi ve sahası müsait ülkeler için ucuz ekolojik enerji olacaktır.

 

Ateşin keşfinden bu yana evlerin ısıtılması ve yiyeceklerin pişirilmesi için enerji kaynağı olarak odun kullanılmaktadır. Diğer taraftan bugünkü bilimsel gelişmeler, odun atığını otomobil ve uçaklara yakıt veren sıvı biyoyakıtlara dönüştürmek gibi daha fazla kullanım alanı da açmaktadır. Sürdürülebilir şekilde yönetilen ormanlardan hasat edilen odunun daha fazla kullanılması, gelecek kuşaklar için bir denge oluştururken, odunu geleceğin yakıtı olarak öne çıkarmaktadır. 2017 yılı Dünya Orman Gününün teması “odun ve enerji ” olarak belirlenmiştir[3].

Dünya petrol krizinin yaşandığı 1973 yılında ormanlar alternatif enerji kaynağı olarak görülmüş ve enerji ormanları plantasyonları kurulmaya başlanmıştır. Ancak bu olumlu gelişme çok yaygınlaşmamıştır. 2017 Dünya Orman Gününün ana teması “odun ve enerji” olarak belirlendiğine göre, enerji ormanları plantasyonları yaygınlaştırılmalı, bu amaçla özel sektörce üretilecek odunların, devlet tarafından alım garantili teşvikler yapmalıdır.

 

Dünya genelinde üretilen odunun %17’ si “odun kömürü” haline getirilmektedir. Bu 40 milyon kişiye gelir sağlamaktadır. Diğer taraftan başta gelişen ülkeler olmak üzere tüm dünyada “odun kömürüne” olan talep artmaktadır. Mesela Afrika’da odun kömürü üretimi son 20 yılda önceki yıllara göre göre iki kat artmıştır.  Kırsaldan kente göç devam ettiği sürece bu talebin artacağı düşünülmektedir. Odun kömürünün kullanımı normal işlenmemiş oduna kıyasla daha kolay ve daha temizdir. Gaz ve elektrikle kıyaslandığında ise daha kolay ulaşılabilmektedir[4].  Ancak kömür kullanımındaki artış, özellikle büyük şehir merkezlerinde ormanların bozulmasına ve bazı alanlarda ormansızlaşmaya neden olmaktadır.

Dünya genelinde yaklaşık 3 milyar insan pişirme için temiz yakıtlara ve yeterli teknolojilere sahip değildir. Burada odun enerjisinin oynadığı hayati rol göz önünde bulundurulmalıdır. Doğu Akdeniz ülkelerinde kültürel olarak yaygın olarak kullanılan odun kömürü Türkiye’nin kırsal kesiminde orman bağımlı olarak yaşayan insanların üretiminde çalıştıkları önemli bir sektör haline gelmiştir (Güvenli, G., & Daşdemir, İ. (2017). Odun Kömürü Üretiminin Teknik, Ekonomik Ve Sosyal Analizi[5] (Malatya İli Örneği), Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi DOI: 10.24011/barofd.299178.

 

Bu veriler ışığında; ormanların rolünü dikkate almadan SDG7 hedeflerine ulaşmak mümkün görülmemektedir.  Bu çerçevede sürdürülebilir şekilde yönetilen ormanlardan elde edilen ürünlerin kullanımı arttırılırken, diğer taraftan teknolojik gelişmeler ve politik düzenlemeler yapılmalıdır.

[1]http://www.fao.org/forestry/communication-toolkit/76374/en/

[2]http://www.fao.org/forestry/energy/en/

[3]http://www.fao.org/international-day-of-forests/events/rome-event/en/

[4] http://www.fao.org/news/audio-video/detail-audio/en/?uid=12099&utm_content=bufferf2fe5&utm_medium=social&utm_source=twitter.com&utm_campaign=buffer

[5] http://bartin.dergipark.gov.tr/barofd/issue/27137/299178