7-11 Mayıs 2018’de yapılan UNFF13’te Neler Müzakere Edildi?

Ormancılıkla ilgili olarak BM çatısı altındaki en üst düzey politik organ Birleşmiş Milletler Orman Formudur. İngilizce adı ile “United Nations Forum on Forests-UNFF” şeklinde ifade edilmektedir. http://www.un.org/esa/forests/

Birleşmiş Milletler Orman Formu

Bu Forum 2000 yılında Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyinin (UNITED NATIONS ECONOMIC and SOCIAL COUNCIL– https://www.un.org/ecosoc/en/ ) 2000/35 Sayılı kararı ile kurulmuştur.

UNFF’ in 13. Oturumu http://www.un.org/esa/forests/forum/current-session/index.html 7-11 Mayıs 2018 tarihlerinde New York’ta bulanan BM Genel Merkezinde yapılmıştır. Bu toplantı ormancılıkla ilgili en yeni ve en geniş kapsamlı toplantı olduğu için uluslararası gündem hakkında son derece önemli bilgiler vermektedir.

“Başkanın Özeti-Chair’s Summary[1]” isimli belgede aşağıdaki hususlar yer almaktadır.

1. 2015 yılında kabul edilen “Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ”ne ulaşılabilmesi için orman temelli çözümler gerekmektedir. Hedef 6:Su, Hedef 7:Enerji, Hedef 11:İnsan yerleşimleri, Hedef 12:Üretim ve tüketim, Hedef 17:Uygulama araçları bir şekilde ormancılıkla ilgili hedefledir. Hedef 15 ise zaten ormancılığı içermektedir. “Sürdürülebilir ve dayanıklı” bir toplum inşasında ormanlar hayati öneme sahiptir.

Anahtar Mesajlar

2. Temmuz 2018’de Yapılacak Üst Seviye Politik Formu İçin Anahtar Mesajlar- https://sustainabledevelopment.un.org/hlpf/2018
   1. Ormanlar gıda, su, enerji, biyolojik çeşitlilik, sağlık ve iklim değişikliği için hayati öneme sahiptir. Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşılması ancak ormanların sürdürülebilir şekilde yönetilmesi ve orman peyzajının restore edilmesi ile mümkündür.
   2. 2 de ifade edildiği üzere, 2020 yılına kadar ormansızlaşmanın durdurulması ve degrade-bozuk orman alanlarının restore edilmesi bugünden acil eyleme geçilmesini gerektirmektedir. Bununla ilgili iyi uygulama örnekleri ve imkanları var olmakla birlikte bunların uygulanmasının yaygınlaştırılması ve iyileştirilmesi gerekmektedir.
   3. Ormanların parçalanması küresel bir problemdir. Bunun için BM şemsiyesi altında daha güçlendirilmiş bir işbirliğine ihtiyaç duyulmaktadır.
   4. 2017-2030 yıllarını kapsayan “Birleşmiş Milletler Ormanlar Stratejik Planı[2] (United Nations Strategic Plan for Forests 2017–2030) ve Küresel Orman Hedeflerine ulaşılması, Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşılması için önemli bir adım olacaktır.

SDG’lerin başarısını hızlandırma ve sürdürülebilir ve esnek toplumlara dönüşümde öğrenilen dersler, zorluklar ve ortaya çıkan konular.

3. Ormanlar, Dünya’nın arazi alanının% 30’unu (yaklaşık 4 milyar ha) kapsar ve dünyanın en verimli kara tabanlı ekosistemleridir ve yeryüzünde yaşamak için gereklidir. Sürdürülebilir bir şekilde yönetildiğinde, ormanlar tüm insanlara temel mal ve hizmet sağlayan ve esnek topluluklara katkıda bulunan ve onlara destek olan esnek ve yenilenebilir sistemlerdir. Bugün, en az 1,6 milyar insan (küresel nüfusun% 25’i) gıda, günlük yaşam, geçim, istihdam ve gelir üretimi için ormanlara bağımlıdır.
4. Son yıllarda küresel ormansızlaşma oranları azalırken, bazı bölgelerde oranlar hala yüksektir. Ormansızlaşmanın pek çok itici gücü, orman sektörünün dışında yer almakta ve çoğunlukla, enerji, madencilik, ulaştırma ve özellikle de dünya genelinde orman kaybının% 80’inden sorumlu olan tarım da dahil olmak üzere daha yüksek ve daha hızlı finansal getiriler üreten arazi kullanımlarını destekleyen politikalara dayanmaktadır. Bu problemlerle mücadele bütün sektörlerin ortak çalışmasını gerektirmektedir.
5. Bu faktörler yanında, sürdürülebilir olmayan ve kaçak kesimler, yakacak oduna bağımlılık, madencilik, anız yakımına dayalı tarım, istilacı yabancı türler, parçalanma ve iklim değişikliği, bunların yanı sıra yangın, fırtınalar, haşere ve hastalıklar ormanları tahrip etmektedir. Bu problemler, orman sağlığını, dayanıklılığını ve üretkenliğini ciddi biçimde sarsmaktadır. Birçok ülkede orman bozulması, ormansızlaşmadan daha acil bir sorundur.
6. Dünya nüfusunun 2050 yılında 9.6 milyara ulaşması beklenmektedir. Gelecek nesillerin ihtiyaçları dikkate alınarak ormansızlaşmayı ve ormanların bozulmasını durduracak acil çözümlere ihtiyaç bulunmaktadır. Diğer SDG’lere ulaşmada ve sürdürülebilir ve dirençli toplumlara dönüşmede önemli ilerleme kaydetmek ancak 15 Nolu hedefte başarıya ulaşmakla mümkün olacaktır.

Su dâhil ormanlar ve ekosistem hizmetleri

7. Ormanlar, kırsal ve kentsel nüfuslara önemli ekosistem hizmetleri sunmaktadır. Toprakları stabil hale getirerek, sel, heyelan, çığ, kuraklık, toz ve kum fırtınası tehlikesini azaltır. Arazi tahribatını önler, havayı temizler, iklim değişikliğine uyum ve etkilerinin azaltılmasına katkı verir. Biyolojik çeşitliliği korur. Tüm karasal türlerin %80’ine habitat görevi görür, ev sahipliği yapar. Tıbbi ilaçlarının geliştirilmesi ve iyileştirilmiş tarımsal mahsul için genetik malzeme deposu görevi görür. Birçok bölgede kültürel, manevi ve rekreasyonel değerlere sahiptir. Ormanlar yağışı arttırır. Aynı zamanda sel tehdidini azaltır. Orman toprağı ve ağaçların kökleri filtre görevi yaparak suları depolar ve uygun şekilde hizmete sunar. Ormanlık su havzaları tarım, endüstri, evsel kullanım ve doğanın kendisi için lazım olan suyun %75’ ini tedarik eder.
8. Sürdürülebilir şekilde yönetilen ormanlar, çok çeşitli ahşap ve odun dışı orman ürünleri sağlar ve üretim, tüketim ve yeniden dikilmeleri yoluyla sürdürülebilir doğal kaynak kullanımını teşvik etmek için eşsiz fırsatlar sunar. Orman ürünlerinin, özellikle ağaç ürünlerinin insanlara sağladığı faydalar genellikle iç ve dış pazarlara yansırken, su ve diğer ekosistem hizmetlerinin değerleri çoğu zaman hesaplamalara dâhil edilmemektedir. Bu, ormanların, daha karlı arazi kullanımları olarak düşünülen faaliyet alanlarına dönüştürülmesine yol açar. Mevcut veriler, dünya genelinde orman ekosistemleri tarafından sağlanan hizmetlerin değerinin yılda 16 trilyon USD olabileceğini göstermektedir. Buradaki zorluk, bu tür hizmetlerin piyasalarda ve kamu politikalarındaki değerini tam olarak hesaplamakta karşılaşılan problemlerdir.

Orman ve Enerji

9. Son derece önemli bir biyoenerji kaynağı olan ormanlar özellikle gelişmekte olan ülkelerde, uygun fiyatı ile temiz enerji için seçenekler yaratmada önemli bir rol oynamaktadır. Odun enerjisi, dünyadaki toplam birincil enerji arzının% 9’unu, Afrika’daki arzın% 27’sini ve yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen enerjinin yaklaşık% 80’ini temsil eden en önemli yenilenebilir enerji kaynağıdır. Tahminen 2,4 milyar insan yemek pişirme ve ısıtmada ormanlardan elde edilen odunları kullanmaktadır. Yakacak odun ve odun kömürünün yaklaşık % 90’ı, özellikle Afrika ve Asya’da kırsal kesimde yaşayan kişiler tarafından tüketilmektedir. Bu kadar yakacak odun çıkarılması ormanlara önemli baskı yapmakta ve tahrip etmektedir. Diğer taraftan bu dounlardan çıkan dumanlar sağlık açısından tehdit oluşturmakta ve insan hayatını zorlaştırmaktadır. Nufusun artmasına bağlı olarak orman temelli biyoyakıtlara olan talebin de keskin bir şekilde artması beklendiği için kırsal nüfusun temel ihtiyaçlarını karşılayacak yenilenebilir ve sürdürülebilir ahşap temelli çözümlerin yanı sıra ağaç enerjisine alternatiflerin de bulunması gerekmektedir.

Sürdürülebilir tüketim ve orman ürünleri üretimi

10. Ormanların yaklaşık% 30’u, tamamen veya kısmen, iç tüketim ve uluslararası ticaret için endüstriyel yuvarlak odun üretimi için kullanılmaktadır. Ormanlar, büyük ölçüde geri dönüştürülebilen ve yeşil ekonomiye katkıda bulunan kağıt, ambalaj ve inşaat malzemeleri de dâhil olmak üzere çok çeşitli günlük ürünler için hammadde sağlamaktadır. Ayrıca yaklaşık 1,3 milyar insana da barınak görevi yapmaktadır. Ekim veya dikimle getirilen endüstriyel plantasyonlar, orman ürün ve hizmetlerine duyulan ihtiyacın karşılanmasında gittikçe artan şekilde rol oynamakta ve doğal ormanlar üzerindeki baskının azaltılmasına katkı vermektedir. Fosil kaynakların yenilenebilir odun materyalleri ile ikame edilmesi, sürdürülebilir yönetilen ormanlardan elde edilen ürünler ve enerji, düşük karbon ekonomisine geçişte hayati öneme sahiptir. Çeşitli orman sertifikalandırma belgelerinde görüldüğü üzere, sürdürülebilir orman yönetimi ilkelerine göre yönetilen ormanların alanı artmaktadır. Ancak bazı bölgelerde kaçak kesimler hala devam etmektedir. Yine birçok bölgede orman ürünleri ve tarım ürünlerinin sertifikalandırılmasına dair tüketici talepleri gittikçe artmakta, sürdürülebilir üretim-tüketim zinciri aranmaktadır. Bu da çeşitli sistemlerin gelişmesini teşvik etmektedir.

Sürdürülebilir ve esnek-dayanıklı insan yerleşimleri

11. Şehirlerde bulunan ormanlar ve ağaçlar, kentsel mikro-çevrelerin soğutulması, enerji maliyetlerinin azaltılması, temiz içme suyunun desteklenmesi, yağmur sularının akıp gitmesinin önlenmesi, yaban hayatı yaşam alanlarının sağlanması, gayrimenkul değerlerinin artırılması ve kent kalitesinin iyileştirilmesi gibi kentsel topluluklara çok yönlü faydalar sağlayan doğal bir altyapı oluşturmaktadır. Günümüzde dünyadaki insanların yarısından fazlası şehirlerde yaşamaktadır. 2050 yılına kadar tüm dünya nüfusunun üçte ikisinin şehirlerde yaşaması beklenmektedir. Bu çerçevede ormanlık alanların ve ağaçların, şehir planlamasının ve gelişiminin temel bir unsuru olarak, kentsel alanlara entegre edilmesi ve kırsal ile kentler arasındaki arayüzlerin desteklenmesi gerekmektedir. Günümüzde bir çok orman yangını şehirleri tehdit eder hale gelmiştir.

C. SDG’lerin başarısını hızlandırma ve sürdürülebilir ve esnek toplumlara dönüşmede orman temelli çözümler

12. SDG15’in başarısının hızlandırılması ve ormanların ve orman sektörünün diğer SDG’lere ve sürdürülebilir ve esnek toplumlara olan katkısının farkına varılması, şu anda birbiriyle yakından bağlantılı alanlarda acil eylem yapılmasını gerektirmektedir.

http://www.gonder.org.tr/?s=UNFF

 

[1] http://www.un.org/esa/forests/wp-content/uploads/2018/05/UNFF13_ChairSummary_adv_unedit.pdf

[2] http://www.un.org/esa/forests/documents/un-strategic-plan-for-forests-2030/index.html