BM’ nin orman yangınları mevzuatı

9-13 Mayıs 2022 tarihlerinde düzenlenecek olan Birleşmiş Milletler Orman Forumunun (UNFF) ana gündem maddelerinden birisi “Ormanlar ve Küresel Krizler-COVID ve Orman Yangınlarının Etkisi” olup, bunun için kapsamlı bir “çalışma raporu[1]” hazırlanmıştır.

“Başta Orman Yangınları Olmak Üzere Afetlerin Ormanlar Üzerindeki Etkisi” başlıklı rapor “BM Ormanlar Stratejik Planı-Küresel Orman Hedefleri ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri[2]” konularını, diğer bir ifade ile küresel yaklaşımları içermektedir.

Orman yangınlarının bir afet olduğu nazarı dikkate alındığında, 1999 yılında kurulan “Birleşmiş Milletler Afet Riskini Azaltma Ofisi[3]–United Nations Office for Disaster Risk Reduction-UNDRR” nin faaliyetlerine bakmakta ve mevzuatımıza entegre etmekte fayda mülahaza edilmektedir.

UNDRR, 14-18 Mart 2015 tarihleri ​​arasında Japonya’ nın Sendai şehrinde  düzenlenen Dünya Afet Riskini Azaltma Konferansı’nda kabul edilen ve Haziran 2015’te BM Genel Kurulu tarafından onaylanan[4] “Sendai Afet Riskini Azaltma Çerçevesi[5]– The Sendai Framework for Disaster Risk Reduction (2015–2030)“ uygulamakla mesul kurumdur. UNDRR’ inTürkiye’deki muhatap kurumu Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı-AFAD[6]’ tır.

UNDRR çatısı altında “Orman Yangınları Danışma Grubu[7]– Wildland Fire Advisory Group” bulunmaktadır. Bu çalışma grubu Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu ile yakın işbirliği içinde çalışmakta olup, FAO personeli Orman Mühendisi Ekrem Yazıcı burada “Başkan Yardımcısı” olarak görev yapmaktadır. https://unece.org/forests/secretariat 

Bilindiği üzere orman yangınlarının söndürülmesi kadar, yanan alanların restorasyonu da büyük önem arz etmektedir.  Bu çerçevede 5 Haziran 2021 tarihi itibariyle başlamış olan “BM  Ekosistem Restorasyonu[8] On Yılı/ UN Decade on Ecosystem Restoration-UNDER-2021–2030)  son derece önemli bir referans kaynak olarak öne çıkmaktadır.

UNDER’de ormanlar, sulak ve kurak alanlar ve diğer doğal ekosistemlerin sürdürülebilir kalkınma, yoksullukla mücadele ve insanların yaşam kalitesinin iyileştirilmesindeki rolüne değinilmiş, ekosistem yaklaşımının arazi, su ve diğer canlı kaynakların entegre yönetimindeki rolüne vurgu yapılmıştır.

OGM’ nin  2021 yılı yatırım programında yer alan “Ulusal Havza Rehabilitasyonu Stratejisi-UHRS”  bu belgeyi de esas alarak hazırlanmaktadır.

UN şemsiyesi altındaki ikinci kurum olarak Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatının (FAO) faaliyetleri gözden geçirilmiştir.

2005 yılında düzenlenen FAO Orman Bakanları toplantısında, FAO’ nun UNDRR ile birlikte çalışarak çeşitli strateji belgeleri hazırlaması kararı alınmıştır. Neticede 2009 yılında “Orman Yangınları ve Kanun-Forest fires and the law-A guide for national drafters[9]” yayın hazırlanmıştır. 2010 yılında “Yangın yönetimi – Eğitmenler için el kitabı/Fire management – Handbook for trainers[10]” yayımlanmıştır.

FAO’ nun güncel orman yangınları stratejisine “FAO Strategy On Forest Fire Management[11]”  http://www.fao.org/forestry/firemanagement/strategy/en/ adresinden ulaşılabilmektedir.

2021 yılı yangınlarında görüldüğü gibi orman yangınları çok ciddi bir uluslararası işbirliği gerektirmektedir. Halen mevcut olan networklere http://www.fao.org/forestry/firemanagement/55838/en/ adresinden ulaşılabilmektedir.

FAO’ nun “teknik danışma organlarından” birisi olan “Akdeniz Ormancılığı Meseleleri Komitesi- Committee on Mediterranean Forestry Questions-Silva Mediterranea[12]” çatısı altında “Orman  Yangınları Çalışma Grubu[13]– Working Group On Forest Fire” bulunmaktadır. Ülkemiz kuruluşundan bu tarafa bu çalışma grubunun üyesidir. İsmail Belen 2012-2017 yılları arasında Silva Mediterranea başkanlığını yürütmüş olup, 2022 oturumu Türkiye’de yapılacaktır.

Yangın sonrası arazi restorasyonu konusunda devam etmekte olan girişimlerden birisi FAO çatısı altında yürütülen “Orman ve Peyzaj Restorasyon Mekanizması[14]– The Forest and Landscape Restoration Mechanism” dir.

---

[1] https://www.un.org/esa/forests/wp-content/uploads/2021/08/UNFF16-Bkgd-paper-disasters-forest-fires_052021.pdf

[2] http://www.gonder.org.tr/?p=6144

[3] https://www.undrr.org/

[4] https://www.preventionweb.net/files/resolutions/N1516716.pdf

[5] http://uclg-mewa.org/uploads/file/748e86d91ae4409e9188794ddb6c004d/Sendai_TR.pdf

[6] https://www.afad.gov.tr/

[7] https://gfmc.online/

[8] http://www.gonder.org.tr/?p=10626

[9] http://www.fao.org/3/i0488e/i0488e00.htm

[10] http://www.fao.org/3/i1363e/i1363e.pdf

[11] http://www.fao.org/forestry/firemanagement/strategy/en/

[12] http://www.fao.org/forestry/silva-mediterranea/en/

[13] http://www.fao.org/forestry/silva-mediterranea/88924/en/

[14] http://www.fao.org/in-action/forest-landscape-restoration-mechanism/knowledge-base/en/