AB Ormansızlaşmanın önlenmesi mevzuatı

Avrupa Komisyonu’nun 17 Kasım 2021 tarihinde
açıkladığı ormansızlaşma ve orman tahribatı ile alakalı belirli mal ve ürünlerin AB
piyasalarında bulunması ve AB’ye ithal edilmesine ilişkin tüzük teklifine ilişkin olarak,
6 Aralık 2022 tarihinde, AB Konseyi ve Avrupa Parlamentosu arasında siyasi bir uzlaşıya
varıldığı ve Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu’nun, 19 Nisan 2023 tarihinde gerçekleştirilen
toplantısında bahsekonu uzlaşı metnini onaylandığını daha önce paylaşmıştım.

http://www.gonder.org.tr/?p=12116

Bu defa, 16 Mayıs 2023 tarihinde AB Konseyi, sözkonusu tüzük teklifine ilişkin uzlaşı
metnini kabul etmiştir.

https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2023/05/16/council-adopts-new-rules-to-cut-deforestation-worldwide/

Tüzük, AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanmasından 20 gün sonra
yürürlüğe girecektir.

Sözkonusu tüzük, sığır eti, kereste, soya, palm yağı, kauçuk, kakao ve kahvenin yanı
sıra deri, çikolata, mobilya, basılı kağıt ürünleri ile palm yağı bazlı seçili türev ürünler gibi
belirli yan ürünleri AB piyasasına süren, bulunduran veya ihraç eden tüm operatörler ve tacirler
için zorunlu gereken özeni gösterme (due diligence) kuralları getirmektedir.

Bu bağlamda tüm operatörler, piyasaya sürecekleri ürünlerin, 31 Aralık 2020 tarihinden sonra ormansızlaşmış veya tahribata uğramış alanlarda üretilmediğini ve üretim ülkesindeki yürürlükteki ilgili
yasalara uygun olduğunu kanıtlamakla yükümlüdür.

Ayrıca yeni kurallar, çifte yükümlülük getirilmesinden kaçınılması, operatörler ve Üye
Devletler için idari yüklerin azaltılması ve küçük operatörlerin, daha büyük operatörlerin
hazırlayacağı gereken özeni gösterme beyanlarını kullanmalarına imkan sağlanmasını
öngörmektedir.

Bunun yanı sıra tüzük, üçüncü ülkelere ve AB ülkelerine ormansızlaşma ve orman
tahribatı ile alakalı bir risk düzeyi (düşük, standart veya yüksek) tanımlayan bir karşılaştırma
sistemi (benchmarking system) oluşturmaktadır. Risk kategorisi, operatörler ve Üye Devlet
makamları için, gerekli denetim ve kontrolleri yürütmeleri açısından belirli yükümlülük
düzeyini belirleyecek olup, yüksek riskli ülkeler için artırılmış izleme getirilmesine, düşük riskli ülkeler için ise basitleştirilmiş gereken özeni gösterme kurallarının uygulanmasına imkan
sağlanacaktır.

,Bu kapsamda Üye Devlet makamları, tüzükte ortaya konulan yükümlülükleri tam
olarak yerine getirdiklerini doğrulamak üzere, yüksek riskli ülkelerden ürün ticareti yapan
operatörlerin % 9’unu, standart riskli ülkelerden ticaret yapan operatörlerin % 3’ünü ve düşük
riskli ülkelerden ürün ticareti yapan operatörlerin ise % 1’ini denetlemek zorundadır. Ayrıca,
yetkili makamlar, yüksek riskli ülkelerde bulunan veya bu ülkelerden ihraç edilen her ürünün
% 9’u üzerinde kontroller gerçekleştirecektir.

Tüzük kapsamında, Üye Devletler, suçlulara etkili, orantılı ve caydırıcı cezalar
uygulanmasını sağlamak durumundadır. Ayrıca, çevreye verilen zararla ve ilgili mal veya
ürünlerin değeriyle orantılı para cezalarının, operatörlerin AB’deki yıllık cirosunun en az %4’ü
düzeyinde belirlenmesi ve kamu alım süreçlerinden ve kamu fonlarına erişimden geçici olarak
hariç tutulmalarını da içermesi gerektiği hükme bağlanmıştır.

İlgili yazılar: